Thực phẩm chức năng bổ não: Lợi ích khoa học hay chiêu marketing đánh vào nỗi lo trí nhớ?

Theo phân tích trên znews.vn, sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường thực phẩm chức năng bổ não (nootropics) phản ánh rõ tâm lý lo lắng về sức khỏe não bộ trong xã hội hiện đại.

Thị trường thực phẩm bổ não bùng nổ vì đâu?

Theo znews.vn, có ba yếu tố chính thúc đẩy sự bùng nổ của các sản phẩm bổ não.

Thứ nhất, dân số già hóa và nỗi sợ suy giảm trí nhớ. Khi tuổi thọ tăng, nguy cơ sa sút nhận thức, Alzheimer hay các rối loạn thần kinh khiến nhiều người tìm đến các giải pháp được quảng cáo là “bảo vệ não bộ”.

Thứ hai, áp lực học tập và làm việc ngày càng cao. Sinh viên, nhân viên văn phòng, doanh nhân liên tục tìm kiếm các sản phẩm giúp tăng tập trung, tỉnh táo và hiệu suất làm việc.

Thứ ba, chiến lược marketing đánh mạnh vào cảm xúc. Các nhãn hàng thường sử dụng hình ảnh chuyên gia, nhà khoa học, người thành đạt hoặc những “câu chuyện truyền cảm hứng” để tạo cảm giác hiệu quả nhanh chóng, dù bằng chứng khoa học còn hạn chế.

Theo znews.vn, thị trường này vận hành chủ yếu dựa trên niềm tin và kỳ vọng hơn là dữ liệu lâm sàng rõ ràng.

Nhiều loại thực phẩm chức năng được quảng cáo là bổ não khiến người tiêu dùng lầm tưởng.

Các hoạt chất bổ não phổ biến: Hiệu quả đến đâu?

Một số hoạt chất trong thực phẩm chức năng bổ não đã được nghiên cứu, song hiệu quả thực tế thường không “thần kỳ” như quảng cáo.

Ginkgo biloba (bạch quả)
Theo các nghiên cứu được znews.vn dẫn lại, ginkgo biloba có tác dụng cải thiện lưu thông máu não, hỗ trợ người cao tuổi bị suy giảm trí nhớ do tuần hoàn kém. Tuy nhiên, với người trẻ khỏe mạnh, bằng chứng về khả năng tăng trí nhớ vẫn chưa nhất quán.

Bacopa monnieri
Hoạt chất này cho thấy tiềm năng cải thiện tốc độ xử lý thông tin và trí nhớ, nhưng cần sử dụng liên tục trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng mới có tác dụng nhẹ, chứ không mang lại hiệu quả tức thì.

Caffeine và L-theanine
Sự kết hợp phổ biến trong trà xanh giúp tăng tỉnh táo và giảm căng thẳng. Tuy nhiên, theo znews.vn, đây chỉ là tác dụng kích thích tạm thời, không phải cơ chế “xây dựng” hay phục hồi tế bào thần kinh.

Nhìn chung, các hoạt chất này chỉ hỗ trợ tập trung hoặc cải thiện nhẹ chức năng nhận thức ở một số nhóm đối tượng, hoàn toàn khác xa với các tuyên bố như “tăng IQ” hay “khai phá não bộ”.

Lỗ hổng quản lý và vấn đề an toàn

Một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất của thực phẩm chức năng bổ não, theo znews.vn, nằm ở khâu quản lý.

Do được phân loại là thực phẩm chức năng chứ không phải thuốc, các sản phẩm này không cần trải qua thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt về hiệu quả. Điều này dẫn đến:

Quảng cáo quá mức so với bằng chứng khoa học

Sai lệch về thành phần và liều lượng so với nhãn công bố

Nguy cơ nhiễm tạp chất hoặc chứa dược phẩm không khai báo

Ngoài ra, các thành phần “tự nhiên” vẫn có thể gây mất ngủ, đau đầu, rối loạn tiêu hóa, đặc biệt nguy hiểm với người đang dùng thuốc điều trị bệnh mạn tính do nguy cơ tương tác thuốc.

Sức mạnh thực sự của não bộ đến từ một lối sống khoa học và chế độ ăn uống cân bằng...

Sức khỏe não bộ không đến từ “viên uống thần kỳ”

Theo nhận định trên znews.vn, thực phẩm chức năng bổ não là con dao hai lưỡi. Một số sản phẩm có thể hỗ trợ tinh thần hoặc sự tập trung trong những trường hợp nhất định, nhưng không thể thay thế các yếu tố nền tảng của sức khỏe não bộ.

Các chuyên gia nhấn mạnh, ngủ đủ giấc, chế độ ăn uống cân bằng, vận động thường xuyên và kiểm soát căng thẳng mới là “chìa khóa vàng” giúp duy trì trí nhớ và chức năng nhận thức lâu dài.